Şiddetli kulak ağrısı, kulakta basınç, tıkanıklık hissi ve genelde yüksek olan ateş gibi belirtileri olan orta kulak iltihapları, her yaş grubunda görülebilmekle birlikte özellikle çocuklarda ve bebeklerde daha sık görülür. Kulak ağrısını tarif edemeyen çocuklarda, aşırı huzursuzluk, ağlama, uyuyamama, kulaklarını çekme, kaşıma ve oynama ile anlaşılır. İşitme çoğunlukla azalmıştır. İşitme kaybı, orta kulaktaki sıvının, kemikçiklerin titreşimlerini azaltmasından kaynaklanır.

Çocuklarda orta kulak iltihapları en sık karşılaşılan hastalıklar arasındadır. İlk üç yaşa kadar çocukların yaklaşık üçte birinde görülmesiyle birlikte, oluşan işitme kayıplarının da en sık sebebidir.

Hastalığın temel nedeni, burun ve boğazda oluşan iltihaplardır.

Hastalığı oluşturan temel neden burun ve boğazda oluşan iltihaplardır. Bademcik, geniz eti, sinüzit ve alerjik burun ve boğaz hastalıkları sonunda mikropların östaki borusu yoluyla orta kulağa geçişi burada iltihaplara neden olur. Bir veya iki kulakta birden olabilir. Sıklıkla, kış ve ilkbahar başlangıcında görülür. Bazen ağrılı, ateşli orta kulak iltihabı geçtikten sonra östaki borusu açılamadığı için kulak akıntısı orta kulakta birikir. Buna, “orta kulakta sıvı birikimi” denir. Bu birikim bazen sürekli bir hale gelir, burada haftalar, aylar boyu kalabilir. İşitme kaybı oluşur. Buradaki sıvının varlığı daha sık orta kulak iltihabı oluşumuna yol açabilir.

Çocuklarda bu hastalığın sık olması, orta kulak ile boğaz arasında yer alan östaki borusunun daha kısa, daha geniş ve daha yatay olmasından kaynaklanır. Bu nedenle bölgede oluşan mikroplar çocuklarda erişkinlere göre daha kolayca orta kulağa geçer.

Teşhis için detaylı KBB muayenesi gerekir.

Muayene sırasında kulak burun boğaz hekimi; kulak zarını, rengini, akıntı varsa bunun karakterini değerlendirir. Aynı zamanda işitmenin ve zarın hareketliliğinin ortaya konması için iki test yapılabilir. Bunlardan biri işitme testidir (odyometri). Bu testte kulağa değişik şiddette ve tonda sesler verilerek ne kadar işittiği tespit edilir. Diğeri ise orta kulak basıncını, östaki borusunun ne kadar çalıştığını ve zar hareketini ölçen testtir (timpanometri). Bu iki test hekime hastalığın boyutu ve uygun tedavinin seçimi hakkında yardımcı olur.

Orta kulak iltihapları sonucunda kulak zarında delinmeler ve bu nedele de kalıcı işitme kayıpları oluşabilir

Orta kulakta iltihap sonucu sıvı birikince, kulak zarının dışarı doğru delinmesine neden olabilir. Sıklıkla zar bir noktadan delinir, akar ve bu arada yapılan tedavi ile de kolaylıkla iyileşir. Fakat bazı durumlarda kulak zarında ciddi şekilde parçalanmalar olabilir. Kulak zarının parçalandığı durumlarda iyi tedavi edilmezse; delik kalıcı hale gelir, devamlı akar ve orta kulaktaki kemikçikler zarar görebilir. Bu yüzden çocuklarda orta kulak iltihaplarının dikkatle takibi ve tedavisi yapılmalıdır. Zamanında tedavi edilmeyen orta kulak iltihaplarında zarda ve kemikçiklerde oluşan kalıcı hasar, işitme kaybına, bunun sonucu olarak çocukta öğrenme kapasitesinin azalmasına ve konuşmasının gecikmesine yol açabilir. İleri yaşlarda ciddi orta kulak ve kulak zarı ameliyatları gerektirebilir.

Çocuklarda oluşan orta kulak iltihaplarında, antibiyotikler önemli yer tutar

Çocuklarda oluşan orta kulak iltihaplarının tedavisinde, iltihabın bakteriyel olduğunu düşündüren bulgular varsa mutlaka antibiyotik verilmelidir. Genellikle antibiyotik kullanım süresi en az 5-7 gündür, ancak gereken durumlarda 2 haftaya kadar uzatılabilir. Antibiyotik tedavisinde sıklıkla “geniş spektrumlu” antibiyotikler tercih edilir. Ancak tekrarlayan, tam tedavi olamamış enfeksiyonlarda kültür incelenmesi yapılarak mikrobun türü tespit edilir ve uygun antibiyotik verilir. Ayrıca tekrarlayan ve kulak zarında delik olan olgularda, kulak içine damla şeklindeki antibiyotikler de uygulanabilir. Eğer kulak zarında delik yoksa, kulak damlalarının kullanılması gereksizdir ve bazen zararlı olabilmektedir.

Diğer tedavi yöntemleri…

Çoğu orta kulak iltihabı uygun ilaç tedavisi ile düzelir. Bazı durumlarda kulak zarı çizilerek iltihap dışarı akıtılabilir. Bu hem ağrının hemen azalmasına, hem de zarın parçalanarak delinmesini önleyerek iyileşmenin çabuk olmasına yardımcı olur. Hekim tarafından çizilen zar birkaç gün içerisinde kendiliğinden kapanır.

Kulak içinde kalıcı sıvı birikmesi varlığında kulak zarına çok ufak bir havalandırma tüpü takabilir. Bu tüp, orta kulak basıncı ile hava basıncını eşitleyerek işitme azlığını ortadan kaldırır. Tüpler rahatsızlılık vermez, iyileşme oluncaya kadar haftalar, hatta aylar boyu kalabilir.

Orta kulak iltihabı, sürekli olarak mikrop barındıran kronik geniz eti ve bademcik iltihabı sebebi ile tekrarlayabilir. Bu durumda, geniz eti ve bademcik operasyonu gerekebilir. Beraberinde kulakta sıvı birikimi de varsa bu operasyonla birlikte kulaklara tüp takılabilir.

Alerjik burun ve boğaz hastalıkları sonucu sık tekrarlayan ve sıvı birikmiş olan orta kulak iltihaplarında alerjinin tedavisi yapılmalıdır.

Çocukları orta kulak iltihaplarından korumak için öncelikle, burun ve boğaz problemlerininin zamanında tedavi edilmesi gerekir.

Çocukları orta kulak iltihaplarından korumak için; burun-boğazda oluşan iltihapları, geniz eti problemlerini, bademcikleri (ilaçla, gereken durumlarda ameliyatla) zamanında tedavi etmek gerekir. Diğer bir husus ise bebeklik döneminde emzirirken ya da biberonla beslerken, bebek yatay pozisyonda olmamalıdır. Mümkünse kucakta ve 45 derecelik açıda yani dik tutmaya çalışılarak emzirilmeli veya beslenmelidir. Yatarak emzirmelerde süt orta kulağa kaçabilir ve böylece orta kulakta iltihap oluşabilir.

Çocuklarda orta kulak iltihabı uygun şekilde tedavi edildiği zaman endişe verici değildir. Ancak tamamen iyileşinceye kadar tedavi ve kontroller yapılmalıdır.